Gömürgen’in Adı Nereden Geliyor?

  Yaptığımız araştırmalara göre kasabamızın adının verilişinde çeşitli rivayetler vardır. Bunlar şu şekilde sıralanmaktadır:

1-KÜWÜRGEN:

  Kaşkarlı Mahmut’un Divan-ı Lügat İt Türk adlı eserinde “Küwürgen” adlı dağ lâlesinden bahsedilmektedir. Oğuzlar, bu lâle soğanına Küwürgen=Kümürgen derlermiş. Atalarımızın köye geldiğinde arazide bu soğanın bol oluşundan dolayı köyün adına “Kümürgen” demiş olduklarını düşünüyoruz. Daha sonra değişikliğe uğrayan Küwürgen “Gömürgen” şekline dönüşmüş olmalıdır.

2-GÖMÜLGEN:

 Araştırmalarımızda bazı büyüklerimiz, Bucak mevkiinin daha önceden bataklık bir yer olduğunu, içine girenin gömülüp içinden çıkamadığını söylüyorlar. Bu sebeple de köyün isminin önceleri “Gömülgen” olduğunu, daha sonra söylenişinde değişikliğe uğrayarak “Gömürgen” şekline dönüştüğünü iddia ediyorlar.

3-GÖ MERGEN:

   Türkmenistan’da tazı ile avcılık yapanlara “Gö Mergen” denilirmiş. Atalarımız, Gömürgen’e geldiklerinde, tazı ile avcılık yapmışlar. “Gö Mergen” zamanla değişerek “Gömürgen” şekline dönüştüğünü ifade edenler de vardır. Bunu ifade eden şahış, Türkmenistan’da bir süre görev yapan Ömer Yıldırım’dır.

4-KÖMERKEN:

   Atalarımız, yazın köyün çevresine yaylaya gelirler, havalar soğuyunca da Adana, Gaziantep, Maraş, Halep çevrelerine giderlermiş. O zamanlar köyde Bizans’ın son döneminden kalan Rum ve Ermeniler yaşarlarmış. Gayrimüslümler, değerli eşyalarını toprağa gömerken atalarımız tarafından görülmüş. Atalarımızın “Kömerken” adını verdikleri köyün ismi, değişerek bugünkü hâlini almış olduğunu savunanlar da vardır.

Gömü[1][1]: Toprak altına gömülerek saklanmış para veya değerli şeyler, define. Kasabamız da gerçekten tarihi bir yerleşim yeridir. Kasbamızın yeri merkezdir. Çevresinde de altı tane yerleşim yeri olduğunu söylüyorlar. Gayrimüslümlerin, toprak altında çok sayıda gömülerinin bulunduğu bir gerçektir.

Gen: Bir süre sürülmeyerek boş bırakılmış verimli tarla.Türkmenler kasabaya geldiklerinde, gayrimüslümler köyü terkedek gitmişler. Bizimkiler hayvancılıkla uğraştıklarından, bir süre tarlaları ekip-biçmemişlerdir. Bu yüzden araziler “gen” olarak kalmıştır.Topraklarında hem “gömü” bulunan, hem de “gen” olarak kalan tarlalarından dolayı bu iki ismin arasına sıfattan isim türeten “r” ek olarak alındığında (Gömü + R + Gen = Gömürgen) şeklini almış olmalıdır.





5-GÖMÜRGEN:

     Bizans’ın son döneminde “Gömürgen” kelimesinin “kale” “sur” anlamında kullanıldığını söyleyenler de vardır. Bunu da düşünecek olursak, kasabamızın çevresi, Akkışla Kalesi, Büyük Küllütepe Kalesi, Daşguyu’nun Kalesi, Topakdaş’ın üzerindeki kaleler ile çevrilidir. Kasabanın isminin Bizanslılar tarafından konulduğu da doğru bir tez olabilir.
    Kasabamızda bu tezi destekleyen Bizanslıların son dönemine ait çok sayıda tarihi kalıntılara rastlamak mümkündür. Yer altı kalıntıları henüz tam olarak gün yüzüne çıkmamıştır. Ama mezar taşları ile resimde görülen dikili taşlara ait örnekler çoktur. Büyük bir bölümü de insanlarımız tarafından bilinçsizce tahrip edilmiştir.

Aşağıdaki resmini gördüğünüz taşın bir kapı olduğunu söylüyorlar. 
Bu taşın üzerindeki "HAÇ" işareti harç ile kapatılarak uzun yıllar ölülerimize MUSALLA TAŞI görevi yaptı.




Bu araştırmalara başladığımda, Prof. Sayın Erol Gömürgen’e bir mektup yazdım. Gelen cevabı mektupta, sayın Gömürgen’in büyük babasının Kayseri’nin ilçelerinden birinde kaymakamlık görevinde bulunduğunu, Soyadı Kanunu’ndan sonra da “Gömürgen” soyadını aldıklarını bildiriyor. Ne anlama geldiğini kendileri de bilmiyorlar. Aşağıda Prof. Sayın Erol Gömürgen’den gelen mektubun  aslını görüyorsunuz.

---

[1][1] ^{Afyon’un Gömü Kasabası vardır. Bu kasabadakiler de bizim gibi Bayat Boyu’ndandır. Adıgeçen kasaba, tarihi bir yerleşim yeridir.}

(Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlük. 1. Cilt  ^{560’ıncı sayfa.)}