CEREN EŞE’NİN İDAM EDİLEN KARDEŞİ İÇİN SÖYLEDİĞİ AĞIT
11/08/2018 Cumartesi
(Kaynak kişi: Satı KAYGISIZ)
Sultan Murat zamanında Ceren Eşe’nin iki kardeşi idam edilmiştir. İdamın hangi Murat zamanında, niçin, nerede yapıldığı hakkında kesin bir bilgi yoktur. Ağıttaki isim ve yer bilgilerinden yola çıkarak yaptığım araştırmalarda, idam yerinin Bozok ili, Akdağ Kazası=(Akdağmadeni)’dir. Zaman olarak III üncü Murat devri olma ihtimali kuvvetlidir.
Araştırmalarıma göre, 1551 yılında Kuzugüden Aşîreti’nden Keser İsa Bey, Kanuni Sultan Süleyman tarafından Bozok (Yozgat ve çevresi) Sancak Beyliği’ne atanmıştır. İsa Bey’in Tebriz’ de şehit edilmesinden sonra oğlu Çerkez Ahmet Paşa’ya II inci Selim tarafından 1569 tarihinde bir temliknâme[1] Bozok, Kayseri, Sivas, Kırşehir Sancakları mutasarrıflığı verilmiştir. Çerkez Ahmet Paşa, 1576’da Bozok S ancak beyi olmuştur. İşte sancak beyi olduğu bu tarih, III üncü Murat zamanıdır. Bu dönemin sancak merkezi Boğazkale = (Hattuşaş)’dir.
Yukarıdaki bilgilere göre, Gömürgenli Ceren Eşe’nin kardeşlerinin III üncü Murat zamanında Bozok sancak merkezinde veya Akdağ Kazası’nda idam edilmiş olabileceği düşüncesi kuvvet kazanmaktadır.
CEREN EŞE’ NİN SÖYLEMİŞ OLDUĞU AĞIT ŞÖYLEDİR:
Sabah namazında Çiftlik’den kalhdım,
Öğle namazında Akdağ’a çıhdım.
Mustafa Ağa’ya içimi dökdüm,
Seyfali araya düştü gardaşım.
Nidelim de deli gönül nidelim?
Gardaşı goyurun alıp gidelim.
Palas Ovası’nda Mustafa Ağa,
Elimizden geleceğin edelim.
Fırgatlıdır, deli gönlüm fırgatlı
Gardaşlar, bacıya gayatan datlı.
Sana derim sana, şu giden atlı
Gardaşım golları bağlı mı gitti?
Gardaşı dutduran şu gâvur hacı,
Daş olsun dayansın anayla, bacı!
Sana diyom sana giden gağnıcı,
Gardaşım golları bağlı mı gitti?..
Kardeşlerinin cenazesi köye getirildiğinde çok üzülen Ceren Eşe, zaman zaman kendisini kaybeder. Gece-gündüz ağlamaklıdır. “keşke gardaşlarım ölmese de ben imânsız gitseydim” diye bir ifade kullanır.
Annesi ve ebesi (babaanne) bu sözüne gızarak: “ahiretini yıhdın” derler. Ceren Eşe, ağıtla onlara şöyle garşılıh verir:
Ya ne deyim, anam, ebem?
Kalhmam, diyo gözü söbem.
“Ahireti yıhdın” diyolar.
Gabul olur m’ola töbem?
İdam edilen kardeşlerinin ağzından, idamın nasıl yapıldığını anlatırken geride kalanları da şöyle teselli eder:
Anam dövme dizlerini,
Bacım yolma yüzlerini.
Ellerinde yağlı sicim,
Bağladılar gözlerimi.
Darağacını dikdiler,
Eni, tahtanın eninde
Biz de bir gün gördüyüdük
Sultan Murat’ın gününde…
(Sultan Murat’ın zamanında gün görmedik anlamındadır…)
[1] Devlet toprakları gelirlerinin belli yöntemlere göre bir yere ödenek olarak ayrılmasını gösteren belge.
